De waardering voor onze monumenten is groot. Onderzoek hiernaar laat zien dat Nederlanders het belangrijk vinden dat ons cultureel erfgoed behouden blijft. Maar hoe vertaalt zich dat in een financiële waardering voor monumenten ten opzichte van reguliere woningen?
In een gezamenlijk onderzoek naar de huidige stand van zaken op de woningmarkt voor monumenten trekken de NVM en het Nationaal Restauratiefonds een aantal interessante conclusies.
"Monumenten zijn de meest duurzame gebouwen. Misschien niet op het gebied van energie, maar wel op materiaalgebied. De waarde van en monument overstijgt de prijs. Zorg dus dat uw huis monumentaal is."
De prijzen van monumenten daalden in de crisis harder en verder dan reguliere woningen, maar die achterstand wordt snel ingelopen. De prijzen van monumenten stegen 17% sinds het dieptepunt in 2013, 6% meer dan reguliere woningen. De gemiddelde transactieprijs van een monument is op dit moment 463.000 euro. Vertaald naar een prijs per vierkante meter ligt deze ruim 50% hoger dan dat van een reguliere woning. Dit verschil is vaak te verklaren door de locatie en het bijzondere karakter van monumenten.
Prijsontwikkeling monumenten
De transactieprijs van verkochte monumenten is sinds het dieptepunt in 2013 met ruim 17% toegenomen. Dat is 6% meer dan de prijs van verkochte reguliere koopwoningen, die in 2016 gemiddeld 11% hoger ligt. Daarbij moet wel opgemerkt worden dat tussen 2008 en 2013 de prijs van verkochte monumenten ook harder daalde dan die van ‘gewone’ koopwoningen (16% versus 13%).
In de eerste jaren van het millennium, in de periode van 2000 tot 2008 is de prijs van een gemiddelde woning met 40% toegenomen, die van een monument met 42%. Het prijsniveau van een monument per vierkante meter ligt landelijk gemiddeld 53% hoger dan dat van een reguliere koopwoning. Dit is deels het gevolg van het feit dat veel monumenten in het centrum van historische steden en dorpen staan en dat het vaak gaat over unieke woningen.
Wanneer we kijken naar de prijs per vierkante meter, dan ligt die van de van verkochte monumenten in de vijf gemeenten met de meeste rijksmonumenten (Amsterdam, Utrecht, Maastricht, Leiden en Haarlem) tussen 27% en 36% substantieel boven het niveau van dat van reguliere koopwoningen.
Overwegend nog kopersmarkt
Het NVM-onderzoek laat ook zien dat de markt voor reguliere woningen landelijk inmiddels in evenwicht is. Op de woningmarkt voor monumenten is in de meeste provincies vooralsnog sprake van een kopersmarkt. De regionale verschillen zijn echter groot. In de provincies Noord-Holland en Utrecht hebben de verkopers van een monumentale woning het voor het zeggen, in provincies als Drenthe, Limburg en Overijssel is de markt voor monumenten nog duidelijk een kopersmarkt.
Kopers kregen in de crisisjaren tussen 2008 en 2013 steeds meer keuze. Op het dieptepunt van de crisis kon een koper kiezen uit bijna 35 monumenten. Toen de koopwoningmarkt weer aantrok, profiteerde ook de markt voor monumenten. Naar verhouding is de monumentenmarkt sinds 2013 net zo sterk aangetrokken als die van de reguliere koopwoningen. De markt voor monumenten is echter nog steeds ruimer dan voor de crisis het geval was.
Monumenten bevinden zich in het hogere prijssegment van de woningmarkt. De gemiddelde transactieprijs in de eerste drie kwartalen van 2016 was 463.000 euro, terwijl het prijsniveau op de reguliere bestaande koopwoningmarkt gemiddeld 234.000 euro bedroeg. Het hoge prijsniveau verklaart voor een deel waarom de woningmarkt voor monumenten vaak nog als een kopersmarkt te karakteriseren is.
In het merendeel van de 43 grootste monumentgemeenten is de markt voor monumenten ruimer dan die van de reguliere koopwoningen. In grote steden als Amsterdam, Utrecht en Haarlem zien we dat de krapte op de monumentenmarkt bijna gelijk is aan de reguliere woningmarkt.
Verkooptijd
Behalve het hogere prijssegment is ook de complexiteit van de aankoop van een monument een reden, waarom de monumentenmarkt ruimer is. Het kost meer tijd om de transactie van een monument af te ronden: gemiddeld ligt de verkooptijd ruim 1,5 keer zo hoog als die op de reguliere koopwoningmarkt. Opvallend is dat juist in de crisis de verkooptijd van monumenten en reguliere koopwoningen naar elkaar kropen, vooral doordat de verkooptijd van reguliere woningen flink toe nam.
‘Over de aanschaf en restauratie van monumenten is er nog altijd veel onduidelijk. Wat mag er nu wel en niet met zo’n pand? Er is veel mogelijk als je je goed laat informeren’, zegt Pierre van de Gijp van het Restauratiefonds. ‘Wij investeren daar fors in, met publicaties, websites en samenwerking zoals met de NVM. Het is belangrijk dat elke potentiële koper zich goed voorbereidt en weet waar hij aan begint. Met een monument werkt het soms net even anders, die onbekendheid en complexiteit zien wij onder meer vertaald in een langer verkoopproces. Maar daar krijg je dan wel een bijzondere woning met een verhaal voor terug.’
Aanbod
Er worden via NVM-makelaars 1.670 monumenten aangeboden. Bij de overige makelaars staan er nog 120 monumenten te koop. In totaal 1790 panden.
De monumentenmarkt is op dit moment niet veel groter dan 1 procent van het totaalaanbod. Toch vraagt juist deze niche om aandacht en expertise. Veel van de NVM makelaars beschikken over ervaring met dit bijzondere type woningen. Het loont voor zowel kopers als verkopers dan ook zeker de moeite om van onze expertise gebruik te maken.
De Landerije, uw monumentenmakelaar
